Атеросклероз - қан тамырларының қабырғаларында холестеринді бляшкалар, қақ түріндегі майлар жиналатын созылмалы ауру. Осыған байланысты тамырлардың қабырғалары тығыздалады, икемділігін жоғалтады, артерияның саңылауы тарылып, қан ағымы қиындайды. Бұл бірқатар аурулардың дамуына әкелуі мүмкін. Себептері дұрыс тамақтанбау, артық салмақ, тұқым қуалаушылық та рөл атқарады. Дәрігерге уақтылы бару ерте диагноз қоюға көмектеседі, тағайындалған емдеу курсы аурудың дамуын тоқтатуы мүмкін.
Атеросклероз қан тамырларын зақымдайды. Бұл дамыған елдердің көпшілігінде ауру мен өлімнің басты себебі болып табылады. Тестілеуден өтіп, жүйелі түрде тексеріліңіз. Дұрыс тағайындалған терапия атеросклероздан құтылуға көмектеседі. Оның даму қаупі әр адам үшін өте жоғары. Көбінесе 50 жастан асқан науқастар зардап шегеді.
Атеросклероздың белгілері: төс сүйегінің артында, арқада, аяқтарда ауырсыну; ентігу; жиі бас ауруы; құлақтағы шу; жұмыс қабілеттілігінің, есте сақтаудың төмендеуі; қан қысымының критикалық деңгейге дейін көтерілуі, аяқтың ісінуі және ұюы.
«Біз холестеринді тамақтан аламыз, бірақ біздің ағзамыз да оны қажетті мөлшерде шығара алады. Ең күнделікті жоғары мөлшерлемесі - тәулігіне 250 мг құрайды. Бұл бір жұмыртқаға немесе екі стақан майлылығы 3,5% сүтке, немесе 200 г шошқа етіне немесе 50 г бауырға сәйкес келеді», - дейді Кардиология және ішкі аурулар ғылыми-зерттеу институтының кардиологы, м.ғ.к. Гүлнар Үдербаева.
Холестерин «жақсы» және «жаман» болып екіге бөлінеді. ЖТЛП-холестерин (жоғары тығыздықтағы липопротеин) - қан тамырларын тазартуға қабілетті сарысудағы холестериннің бір түрі: оның деңгейі неғұрлым жоғары болса, соғұрлым жақсы.
ТТЛП-холестерин (төмен тығыздықты липопротеин) - жаман холестерин, ол маймен қан тамырларын бітеп тастайды. Оның қандағы деңгейі неғұрлым төмен болса, соғұрлым жақсы.
Дәрігердің айтуынша, холестеринді анықтау үшін липидті профильге қан анализін тапсыру керек. Жасы ұлғайған сайын, азқимылды өмір салты, артық салмақ, темекі шегу, майлы ет, сүт, кондитерлік өнімдерді шамадан тыс тұтыну, холестерин деңгейінің жоғарылауы зат алмасуды нашарлатады. Жоғары холестерин атеросклероз қаупін арттырады.
Холестерин жасуша қабырғаларының қалыпты құрылымын сақтайды, қалыпты ас қорыту және ағзаны зиянды және улы заттардан тазарту үшін қажет өт түзілуіне қатысады. Холестериннің жетіспеушілігінен эндокриндік жүйенің бұзылуы жиі кездеседі, бүйрек үсті безінің қыртысы зақымдалады.
Холестериннің артық мөлшері майлы етте, шұжық пен кондитерлік өнімдерде, майдың жоғары пайызы бар сүт өнімдерінде, қосалқы өнімдерде, асшаяндарда кездеседі.
Сары майды күніне 15 г орташа тұтыну, 30 г тұзсыз бекон, ақ құс еті, қоян, өсімдік майы, майлы теңіз балық сорттары тек «жаман» холестеринді азайтады және «жақсы» холестеринді қалдырады.
Холестериннің нормадан аспауы үшін келесі ережелерді сақтау керек:
- күніне 5 км жаяу жүрген жөн;
- күніне кемінде 5-6 жеміс пен көкөністі; сұйықтықтар (тәтті емес) шамамен 1,5 литр тұтыну;
- күнделікті жарма, тұтас нан, сұлы жармасы, қарақұмық, қара күріш, тары, қатты бидай макарондарын тұтыну;
- рационда күніне шамамен 5-6 жаңғақ, саңырауқұлақтар, бұршақ болуы керек;
- аптасына 2 рет теңіз балығын жеу;
- шошқа етінің немесе шұжықтың орнына тауық, немесе қоян, күркетауық етіне артықшылық беріңіз;
Тамақты қуырғаннан гөрі пісірген немесе бұқтырған дұрыс;
- салаттар жасағанда өсімдік майын қолданыңыз;
Холестерин көбейгенде емдеудің тактикасын анықтау үшін дәрігермен байланысу қажет.